Çocuklarda Pozitif Disiplin Sağlama
Yanlış Davranışlarla Nasıl Baş Edebiliriz?
Bir yetişkin ya da eğitimci olarak çocukların yanlış davranışlarıyla karşılaştığınız zaman nasıl tepki verirsiniz. Onları cezalandırır mısınız yoksa onları doğru davranış mı edindirmeye çalışırsınız?
Tüm ebeveynlerin ortak fikri; çocuk davranışlarının kontrol edilebilir bir şey olmamasıdır. İyi ama biz bu kadar kontrol edilemez davranışları hem de yapma demeden nasıl kontrol edebilir hale geleceğiz?
Pozitif Disiplin Nedir?
Öncelikle, pozitif disiplin; ‘çocuğa yapma demek yerine ne yapabileceğini/doğru davranışı söylemek ya da göstermek’ demektir.
Çocuklar toplum içinde farklı durumlarda kabul edilebilir davranışları yetişkinlerin rehberliğine ihtiyaç duyarak öğreneceklerdir. Yetişkinler tarafından yapılan rehberlik, çocukların kendi karar verme becerilerini geliştirip bağımsızlıklarına olanak verir.
Pozitif Disiplinin Unsurları
Pozitif disiplin için oldukça önemli birkaç unsur bulunmaktadır:
- Çocuklara seçenekler sunma,
- Öğrenme için doğal ve mantıklı sonuçlar kullanma,
- Pozitif yaşam becerileri için gerekli olanları bir araya getirme,
- Problem çözme becerilerini çocuklara öğretmek
Çocuklara Seçim Hakkı Vermek: Sorumluluk ve Özgürlüklerin Artması
Çocuklara seçim hakkı verilmesi, onların sorumluluk alma ve özgürlüklerini artırma duygularını cesaretlendirecektir. Bu, çocukların kendilerini değerli hissetmelerine yardımcı olur ve olumlu davranışları pekiştirme açısından oldukça etkili bir yöntemdir.
Doğal Sonuçlar ve Pozitif Disiplin
Yemeğini reddeden çocuğa aç kalacağını veya sütü bardağına koyarken döken çocuğa temizlemesi gerektiğini söylemek, oldukça basit fakat etkili davranışlardır. Doğal sonuçlar, pozitif disiplinin önemli bir parçasıdır. Ayrıca, sonuçları öğrenme, çocuklarla bu sonuçlar hakkında konuşarak ve onlara önceden tahmin etme fırsatı vererek desteklenebilir. Çocuklar, hata yapmadan öğrenebilecekleri gibi hata yaparak da doğruları görebilirler ki bu da oldukça yararlı bir stratejidir.
Yetişkin ve Çocuk Davranışları Arasında Bütünlük Sağlamak
Yetişkin davranışları ile çocuğun kendi davranışları arasında bir bütünlük sağlamak, pozitif disiplin için çok önemlidir. Yetişkinin, çocukla konuşurken seviyesine inmesi, ismini kullanarak yardımcı olması ve dikkatinin üzerinde olduğunu vurgulaması gerekir. Bu, çocuk üzerinde odaklanarak uygun davranış modeli oluşturulmasını sağlar.
Sevgiyi ifade etmek ve koşulsuz sevme, pozitif disiplinin temel taşlarındandır. Sıcak bir ses tonuyla çocuğa yaklaşmak ve onu kucaklamak, çocukların istenmeyen davranışları göstermesini önleyebilir.
Sevginin Koşulsuz Olduğunu Hissettirmek
Çocukla iletişim kurarken sevgi kesinlikle koşullu sunulmamalıdır. Sevginin öze ait bir duygu olduğu ve koşulsuz olduğu çocuğa hissettirilmelidir. Unutulmamalıdır ki, koşullu sevgi, istenmeyen davranışların uzun vadede pekişmesine yol açabilir.
Tutarlı Olmak ve Sınırlara Sadık Kalmak
Tutarlı bir çevre, çocukların sağlıklı gelişimi için kritik öneme sahiptir. Görüş birliğinde olan ebeveynler, süreklilik gösteren ve net olarak belirlenmiş kurallar ile sınırlar sunmalıdır. Bir gün izin verilen bir davranışın diğer gün yasaklanması, çocukta kafa karışıklığına neden olabilir ve sınırlarla ilgili tepkisel, olumsuz davranışlar göstermesine yol açabilir.
İletişimde Açık Olmak ve Doğru Mesajı Vermek
İletişimde kullanılan kelimelerin ve hareketlerin tutarlılığı, çocuk için net mesajlar vermek açısından çok önemlidir. Soyut kavramları, özellikle paylaşma gibi, çocuklara öğretirken somut örnekler sunarak pekiştirmek gerekir. Yanlış davranışlarla karşılaştığınızda ise, göz teması kurarak ve sakin bir ses tonuyla, durumu açıklamak etkili olacaktır. Örneğin, 'kardeşini rahatsız etmen doğru değil, çünkü çok üzülüyor' gibi açıklamalar, çocuğun davranışlarını anlamasına yardımcı olur.
Problem Davranışı Anlamak
Problem davranışlarını anlamak, iyi bir gözlemle mümkündür. Ebeveynler, birkaç gün süren gözlemler sonucunda davranışların ne zaman, nerede, kiminle ve hangi koşullar altında ortaya çıktığını saptayabilirler. Bu süreçte olumsuz davranışların altında yatan açlık, yorgunluk, uykusuzluk gibi fiziksel etkenler veya çocuğun olumlu davranışlarının dikkate alınmadığı hissi araştırılmalıdır. Bu bilgiler, problem davranışlarının nedenlerini anlamada önemli ipuçları sunar.
Olumlu Davranışları Pekiştirmek ve Sabırlı Olmak
Unutulmamalıdır ki, bir problemin kaynağını bulmak, çözmekten çok daha zordur. Çocukların kendilerini iyi hissetmelerini sağlamak ve doğru olan davranışı kabul etmek ise daha basittir. Ebeveynler, çocuklarının iyi davranışlarını övmeyi ve değer verdiklerini hissettirmeyi genellikle ihmal ederler. Bu ihmal, çocukların dikkat çekmek için olumsuz davranışlara yönelmesine neden olabilir. Olumlu ya da olumsuz fark etmeksizin, dikkat çeken davranışlar genellikle tekrar edilir ve bu yanlış bir denge oluşturur. Olumlu davranışları takdir etmek, teşekkür etmek, gülümsemek ve çocuğa zaman ayırmak, olumlu davranışların tekrar edilmesini sağlar ve çocuğun kendini iyi hissetmesine yardımcı olur. Ayrıca, olumsuz davranışlar ortaya çıktığında görmezden gelmek ve sabırlı olmak, bu davranışların bir şey kazandırmadığını anlamasına yardımcı olur. Farklı yaşlardaki çocuklardan beklenen davranışlar konusunda gerçekçi olmak da önemlidir.
Sınırlamalar ve Disiplin ile Özdenetim Kazanmak
Tutarlı ve uygun sınırlamalar, çocukların kendi davranışlarını kontrol etmelerine yardımcı olur. Yetişkinler, belirledikleri sınırlamaların çocukların ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamadığını ve gerçekten gerekli olup olmadığını bir kez daha gözden geçirmelidirler. Çocuklar, davranışlarının sonuçlarını gördüklerinde ve alternatif davranışlar önerildiğinde pozitif disiplin kazanarak kendilerini kontrol etmeyi öğrenirler. Bu sayede, çocuklar diğer insanlarla uyumlu ilişkiler kuran, ihtiyaçlarını dengeleyen ve kendileri hakkında olumlu düşünen bağımsız bireyler haline gelirler.
Çocuklarda pozitif disiplin sağlamak, uzun vadede özdenetim ve sağlıklı ilişkiler geliştirmelerine yardımcı olur. Ebeveyn Danışmanlığı desteği alarak, çocuklarınıza doğru disiplin yöntemleri uygulayabilir ve onların bağımsız, sorumlu bireyler olarak büyümelerine katkıda bulunabilirsiniz.
