Yeni Dünya Düzeni ve Dikkat Algımız
Pandemi ve kısıtlamaların hayatımıza girmesiyle birlikte hepimizin artık sıkça duymaya başladığı yeni bir dünya düzeninden bahsediliyor. Dizayn edilen bu yeni dünya düzeninin başında ise zaten uzun zamandır hayatımızda var olan teknolojinin artık bütün iş, eğitim ve yaşam koşullarımızın tamamına hâkim olması geliyor. Teknolojinin hayatın neredeyse her alanında yaygın bir şekilde kullanıldığı dijital bir çağdayız ve elbette yaşamımızı kolaylaştıran faydalarını göz ardı edemeyiz. Ancak yaşamımızı sınır tanımaz bir hâlde işgal etmesine izin vermek, yarardan çok zarara sürüklenmek demektir.
Ekran Süresi ve Zararları
Ekran süresi; TV, bilgisayar, akıllı telefonlar, video oyunları, tablet, elektronik ve oyun cihazları gibi görsel ekran tabanlı teknolojilerle etkileşim için harcanan zamanı ifade eder. Ekran karşısında geçirilen uzun sürede mental ve fiziksel yorgunluk, hareket yetersizliği ve pasif alıcı olma söz konusudur.
Uzun süreli ve kontrolsüz ekran süresi, hareketsizlik ve buna bağlı gelişen kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları, obezite, görme sorunları, uyku sorunları gibi fiziksel problemlerin yanı sıra dikkat sorunları gibi nörolojik problemleri de beraberinde getirir.
Dikkat Nedir?
Dikkat; düşünce ve duyguları bir konu üzerinde toplama halidir. Duyu organlarımız tarafından çevreden gelen uyaranların beynimiz tarafından algılanmaya hazır hâle getirilme sürecidir. Görme, işitme, dokunma, tatma, koklama duyularının ve öğrenme mekanizmalarının aynı noktaya odaklanması gibi birçok yaşamsal eylemi sürdürmemizi sağlayan dikkat becerimiz, kendi öz irademizle nasıl zarar gördüğünü fark etmemizi sağlar.
Teknoloji ve Dikkat Sorunları
"Dikkat, aklın en büyük çocuğudur." Victor Hugo’nun bu sözü, günümüz dünyasında dikkatimizi nereye yönelttiğimizin ne kadar önemli olduğunu vurguluyor. Gün içinde en fazla nelere zaman ayırıyoruz? Başladığımız bir işi bitirememek, diğer insanlarla iletişim kurarken konuşulanları takip edememek, eşyaları kaybetmek ya da bir yerlerde unutmak gibi problemler, kişisel ya da iş hayatında zorluklara neden olabilen dikkat sorunlarıdır. Bu sorunlar hayat kalitesini ve işlevselliği önemli oranda etkileyebilir.
Bu bağlamda yaşam odağımızı şekillendiren dikkat problemleriyle ilgili çözüm yollarına baktığımızda biyolojik faktörlerin dışında müdahale edebileceğimiz çevresel faktörlerin başında gelen ekran kullanımı gelir. Ekran kullanım süremizi düzenlemek veya bir diğer deyişle ideal ekran süresini belirlemek için kişisel irademizi kullanma sorumluluğu devreye girmektedir.
Çocuklar ve Teknoloji
Teknoloji kullanımı söz konusu olduğunda en fazla üstünde durulması gereken yaş grubu şüphesiz çocuklardır. Ekranla tanışma yaşının her geçen gün giderek düştüğü bilinen bir gerçektir. Günümüzün bebek ve okul öncesi çocuklarını kapsayan Alfa Kuşağı, gözlerini mobil cihaz ve dijital ekranlarla birlikte açan 2013 ve sonrasında doğan çocukları tanımlamaktadır ve bu kuşağın büyük bir çoğunluğu bakıcıları ekran olan nesil olarak değerlendirilmektedir.
Dijital Cihazların Etkisi
Dijital cihazların çeşitliliğinin artması ve bu cihazlara uzun süre maruz kalma, dikkat süresinin azalması ve dikkat dağınıklığı, odaklanma zorlukları gibi nörolojik işlevlerin zayıflamasına neden olabilmektedir. Çocukların dijital cihazlarla erken yaşlarda tanışması ve fazla zaman harcamaları, düşük kaliteli ve uygunsuz içerikler izlemeleri dikkat ve odaklanma problemlerinin yanı sıra; dürtü kontrolü, öz düzenleme, zihinsel esneklik, diğer insanların düşünce ve duygularını anlama becerisi gibi bilişsel işlevleri de olumsuz yönde etkilemektedir.
Teknolojinin Dikkat Eksikliğine Etkisi
Dikkat eksikliği, konsantrasyon bozuklukları, çabuk sıkılma, hazzı erteleyememe gibi sorunlar teknoloji çağında yaşayan neslin temel meselesi hâline gelmiştir. Literatürde artan ekran süresinin dikkat eksikliği, konuşma becerisini kazanamama, fiziksel inaktivite, obezite, uyku sorunları gibi birçok sağlık problemleri ile ilişkili olduğunu belirten çalışmalar mevcuttur.
Çocukların Teknoloji Alışkanlıkları Ailede Şekillenir
Çocuklar ve ergenler, teknoloji kullanım alışkanlığını ailede kazanırlar. Yetişkinler olarak kendimize şu soruyu yöneltmeliyiz: "Çocuklarımız teknolojiye dost olurken doğaya, toplumsal yaşam ve değerlere sırtını dönen bir nesil mi hâline geliyor?" Çocukların en hareketli olmaları gereken dönemlerinde hareketsiz kalmaları, çevrelerine karşı daha saldırgan ve zarar verici eylemlere yönelmelerine sebep olabilir.
Dijital Araçların Yaygın Kullanımı
Dijital araçların yaygın ve kolay ulaşılabilir olduğu bir dünyaya doğan çocukların bu alanı yetişkinlerden daha ustaca kullandığı bir gerçek. Ancak yaşları gereği, teknolojinin ve sunduğu içeriklerin doğrusunu yanlışından ayırt etmeleri kendi inisiyatiflerine bırakılacak bir durum değildir. Bu konuda sağlıklı bir takip yapabilmek için ebeveynlerin internet dili, güvenli internet kullanımı ve yasal düzenlemeleri bilmeleri, bu doğrultuda çocuklarının internet kullanımını denetlemeleri gerekmektedir.
Sosyal Medya ve Ebeveyn Takibi
Sosyal medya kullanımı dâhil olmak üzere, çocuk ve ergenlerin ziyaret ettikleri internet siteleri ve kullandıkları teknolojik cihazların takibi göz ardı edilmemelidir. Ekran kullanımına izin verilecekse, bunların kullanımı belirli kurallara tabi olmalıdır. Makul ve dayanaklı kurallar oluşturulmalı ve bu kurallardan taviz verilmemelidir.
Teknoloji Kullanımına Sınır Getirme
Teknoloji kullanımına sınır getirmek, özellikle üç yaşından küçük çocukların internet, bilgisayar ya da televizyonla karşılaşmaması ile başlar. 3 yaşından itibaren ise çocuğun yaş çarpı 10 dakika şeklinde ekran süresi sınırlaması sağlıklı bir düzenleme olacaktır.
Yetişkinlerin Teknoloji Kullanımı ve Rol Model Olma
Ebeveynlerin söylediklerinin tesir edici ve kalıcı olabilmesi için teknolojiye alternatif faaliyetler üretme noktasında rol model olmaları önemlidir. Çocukların her konuda olduğu gibi teknoloji kullanımı konusunda da ebeveynlerini örnek aldıkları unutulmamalıdır. Yetişkinlerin de ekran kullanımlarını düzenlemeleri faydalı olacaktır. Odaklanmayı destekleyici mobil uygulamalar ve âtıl süre ayarlama gibi düzenlemelerle yetişkinler de kendi öz düzenlemelerini yapılandırabilirler.
Pandemi ve dijital çağın getirdiği zorluklar, ekran süreleri ve dikkat eksikliği gibi sorunları artırıyor. Çocukların teknoloji kullanımını sağlıklı bir şekilde düzenlemek ve dikkat sorunlarıyla başa çıkmak için Ebeveyn Danışmanlığı hizmetlerinden yararlanabilirsiniz.
